KUSZ

forma żeńska równa formalnie męskiej: Kusz

forma żeńska z sufiksem –owa, -ina/-yna: Kuszowa

forma żeńska z sufiksem –ówna, -anka: Kuszówna

komentarz: Formant -owa tworzy nazwiska odmężowskie, zaś formant -ówna odojcowskie. Obecnie nazwiska w takim kształcie kobiety używają zwyczajowo.

• Kusz RymNPol I 497
• Present(e) ... strenu(o) vir(o) Iacussio dicto Kuss Golaneczsky 1393 SSNO III 211
• Nobilem Jacobum alias Kusch de Orlikovo 1482 SSNO III 211
• Dorotha Kuszowa (de Łodzia) 1504 AntrP II 314
• Per ... Stanislaum Cusch, subdit(um) ... heredum in Czyrmyno 1521 AntrP II 314
• Ućciwego Jakuba Kusza ... w Zagorzynie 1590 AntrP II 314
• Wieś Rudniki, która należy do folwarku kromołowskiego ... zagrodnicy ... Jędrzej Kusz 1665 AntrP II 314
• bapt. est Regina Georgi Kusz 1708 NZłot I 285
• Lustracyja miasta JKM ... Starey Warszawy ... Ulica Nowomieyska ... pan Marcin Kusz konwisarz, dysydent 1754 AntrP II 314
• Wieś Słobódka ... Anna Kuszowa, pannifabris uxor 1789 AntrP II 314
• Wieś Słobódka ... Agnes Adalberti Kuszowa filia ... Agnes Kuszowna 1796 AntrP II 314
• Pauline Kusch 1878 NOpol 174
• Paulina Kusch 1914 GórPow 127

• od wyrazu pospolitego
  • inne
    Kusz od ap. kusz 'kufel, kubek', także 'tylna część zbroi skórzanej' SXVI, NAp, także kusz, kus 'skóra cielęca lub kozłowa, chropawo wyprawiona, szagryn; Murzyn, Negr, Etiopczyk' SW
• od nazwy własnej
  • odimienne
    lub Kusz, skrócenie od im. Jakusz (: im. biblijnego Jakub, od hebr. Ja'aqob 'którego Bóg ochrania, wspiera' ICh). Cytowany materiał historyczny potwierdza tę etymologię (por. zapisy z SSNO z r. 1393 i 1482).
• pochodzenia obcego
  lub Kusz, od niem. n. os. Kusch, skrócona postać germ. imion złożonych z GOTT w pierwszej części (: stwniem. got 'Bóg') Gottsch 296.

• niederywowane
Kusz

Kus (zob.), Kuś

Formy powyższe mogą być wariantami nazwiska Kusz (mazurzenie i zmiękczenie wygłosu), ale mogą też mieć zupełnie inne pochodzenie odapelatywne

• Niemcy / liczba wystąpień: 4768 / źródło: http://legacy.stoepel.net/en/Default.aspx
• USA / liczba wystąpień: 294 / źródło: http://www.britishsurnames.co.uk/
• Francja / liczba wystąpień: 240 / źródło: http://www.journaldesfemmes.com/nom-de-famille
• Dania / liczba wystąpień: 91 / źródło: http://www.danskernesnavne.navneforskning.ku.dk/personnavne.asp
• Słowacja / liczba wystąpień: 62 / źródło: https://slovnik.juls.savba.sk/?w=kus&s=exact&c=ib36&cs=&d=priezviska#
• Czechy / liczba wystąpień: 20 / źródło: http://www.kdejsme.cz/
• Norwegia / liczba wystąpień: 19 / źródło: https://www.ssb.no/
• Szwecja / liczba wystąpień: 11 / źródło: http://www.scb.se/Pages/NameSearch
• Hiszpania / liczba wystąpień: 7 / źródło: http://www.ine.es/
• Austria / liczba wystąpień: 5 / źródło: http://www.verwandt.at
• Szwajcaria / liczba wystąpień: 5 / źródło: http://www.verwandt.ch
• Holandia / liczba wystąpień: 4 / źródło: http://www.cbgfamilienamen.nl/nfb/
• Australia / liczba wystąpień: 3 / źródło: http://www.britishsurnames.co.uk/
• Belgia / liczba wystąpień: 2 / źródło: www.familienaam.be

Nazwisko najpopularniejsze na Górnym Śląsku (katowickie) i na Podkarpaciu (rzeszowskie, tarnobrzeskie). Występujące b.często w Niemczech (4640), w Austrii (55) i innych krajach nazwisko Kusch jest innego pochodzenia (Francja 70, USA 762, Włochy 30, Szwecja 5, Czechy 14), głównie niemieckiego, jest skróceniem niem. imion złożonych z GOTT- w pierwszej części, o różnym pochodzeniu: stwniem. got 'bóg' ; germ. n. os. Gauta 'członek plemienia Gotów' stwniem. guot 'dobry', por. NG. Poza granicami Polski także w formie adaptacyjnej Kusch.

• por. ISD: Kuscha

• K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny / rok: 1999/ tom: I
• Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku / rok: 2009/ tom: II
• H. Górnowicz, Słownik nazwisk mieszkańców Powiśla Gdańskiego / rok: 1992
• Słownik staropolskich nazw osobowych / rok: 1971/ tom: III
• D. Lech, Nazwy osobowe dziewiętnastowiecznych mieszkańców Opola / rok: 2004
• L. B. Sudakiewicz, Słownik nazwisk mieszkańców Ziemi Złotowskiej / rok: 2011/ tom: I